ÖN ISI YALITIMLI PLASTİK BORULAR (JEOTERMAL BORU) - PVC NEDİR?

Dünyanın farklı ülkelerinde daha önce metal malzemelerin kullanıldığı birçok alanda çağımıza uygun plastik ürünler kullanılmaya başlanmıştır.  Günümüzde boru sistemlerinde daha çok termoplastikler grubu kullanılmaktadır. Plastik jeotermal borular ev tesisatlarında, sanayi tesislerinde ya da yerden ısıtmanın olduğu sistemlerde kendine kullanım alanı oluşturmuştur.  Aşağıdaki makalemizde değindiğimiz plastik ve metal borular arasındaki farkları incelediğinizde plastik boruları karşı olan endişenizde ortadan kalkacaktır.

Plastiklerin üretim, doğal ürünlerde yapılacak dönüştürmeler ya da ana elementlerin sentezlenmesi yöntemi ile yapılmaktadır. üretimin başlangıcında ham petrol, doğal gaz ya da kömür kullanılır. Plastiğin temel bileşenleri karbon ve hidrojen elementleridir. Plastik malzemelerin birçok özelliği bulunduğu gibi kullanım alanları da çeşitlidir. Ayrıca plastikler geri dönüşümü mümkün olan malzemelerdendir.

PVC BORULARIN TARİHİ

Kısaca PVC boru olarak bilinen Polivinil Klorür borular, dünya çapında bilinirliği yüksek, kullanım alanı fazla olan boru tipleridir. Farklı farklı ev tesisatlarında, tarımsal işlemlerde ve sanayi faaliyetlerindeki uygulamalarda çok yönlü faydalarıyla yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

İçme sularının nakliyesinden sıhhi tesisatlara, sulana borularından farklı özellikteki sıvıların nakliyesine birçok endüstriyel uygulamada PVC borular vardır.  Dünya çapında üretilen plastikler arasında en çok üretilen 3. Plastik PVC olarak bilinmektedir.

Daha önceki yıllarda bilim adamları araştırmalarını yaparken PVC bileşenini bulmuşlardı. Bu bilim adamlarından kendisi Fransız olan Henri Victor Regnault ve kimya alanında çalışmalar yapan Alman bilim adamı Eugen Baumann, önce 1835’de sonra 1872'de istemeden de olsa PVC bileşenini ortaya çıkardılar. Fakat istenilmeden ortaya çıkan bu malzeme bilim adamların hiçbirisinin dikkatini ve ilgisini çekmedi.

1913 yılında PVC malzemesinin patentini alan ilk bilim adamı Alman kimyager Friedrich Heinrich August Klatte olmuştur. Friedrich Heinrich August Klatte’nin patent almasını kolaylaştıran güneş ışığı yardımıyla vinil klorürü polimerleştirme olayını belgeleyebilmesi olmuştur.

Bilimsel olarak PVC tanınmış olsa da ilk zamanlarda sanayiciler tarafındna çok tercih edilmedi. Bunun sebebi PVC’nin sert ve kırılgan yapısıydı. Bilim adamları bu termo plastiği kullanılabilir düzeye getirmek için yıllarca çalıştı. 10 yıllık bir sürenin sonunda ancak evcilleştirme sürecini geliştirebildiler.

1926'da ABD’nin Kuzey Karolina eyaletindeki BF Goodrich Company’nin sahibi Waldo Semon başka farklı malzemelerde kullanarak PVC’nin plastikleştirile bildiğini buldu. Bu çalışma ile esnekliliği artırılan PVC, sanayide ve ticari alanlarda kullanılabilir hale getirildi. İşlenilmesi kolay bir madde ortaya çıktı. 1932 senesinde Almanya’da ilk PVC tüpler üretildi. 1935 yılında da yine Almanya ilk PVC borular yapıldı. PVC boruların üretim ve bakım maliyetinin düşük olması ve çok yönlü esneklik özelliğine sahip olmaları çok uzun bir süre geçmeden onu ev kullanımları için de alternatif haline getirdi.

İkinci Dünya Savaşının ardından sanayi alanındaki diğer gelişmelerle birlikte PVC’nin üretimi de artmış oldu. Bunun amacı PVC kullanılarak ondan türetilen kullanıcı için çok faydalı ürünler ortaya çıkarmaktı. Ticari alanda ihtiyaç duyulan kullanımlara uygun olması açısından PVC’nin işleme kolaylığı kazanması amacıyla yağlayıcılar, ısı stabilizatörleri, dolgu maddeleri, ftalik asit türevleri gibi plastikleştiriciler ile karıştırılması gerekti.  Bu işlemler ile ilerleyen yıllarda dünyanın değişik yerlerinde CPVC (Klorlu polivinil klorür), UPVC (Plastikleştirilmemiş polivinil klorür) gibi malzemelerde keşfedildi.

PVC malzemenin klorlanma işlemiyle ortaya CPVC malzemesi çıkar. Bu malzeme PVC’ye göre hem esnektir hem de derecesi yüksek olan ısıya daha fazla dayanabilir. Bu özelliği sayesinde sanayide daha çok tercih edilmiştir. Dünyanın birçok yerinde inşaat sektöründe yaygın olarak kullanılan UPVC malzemesi PVC’den daha sert özelliğe sahiptir.

PVC BORULARIN YAYGIN KULLANIM ALANLARI NELERDİR?

PVC, CPVC ve UPVC borular birçok farklı alanda uygulanabilir hale gelmiştir.  örneğin damlama sulama boru sistemleri, bahçe plastik boruları (hortum), Toprak-Atık-Yağmur Suyu boruları gibi çeşitli basit uygulamalara çözüm olmaktadır.

PVC boru kesici aletiyle kolayca kesilerek istenilen ölçüye getirilebilir. Borudaki UV direnci özelliği, dış alanlardaki zorlu şartlarda da kullanımının önünü açmıştır. PVC borular ve türevleri, maliyetinin düşük olması, korozyona dayanabilmesi, az ve basit bir bakımının olması ayrıca seri bir şekilde kurulum yapılabilmesi avantajları nedeniyle birçok sanayi, tarım, ticari kullanımlar ile ev kullanımları için tercih edilen bir malzeme durumuna gelmiştir.

ÖN YALITIMLI PLASTİK BORU - JEOTERMAL BORU SİSTEMLERİ

Ön izolasyonlu plastik boru sistemleri, üretim yerlerinde birbirine uyumlu şekilde üretilen taşıyıcı boru, ısı izolasyon maddesi ve koruyucu dış kılıf malzemeden meydana gelen sistemlerdir. Ön yalıtımlı boru, jeotermal boru sistemleri tipik bir şekilde devam eden uzunluklarda kangallar halinde tedarik edilebileceği gibi düz devam eden uzunluklarda tedariki de mümkündür.

Avrupa’nın bazı yerlerinde yaygın olarak bölgesel ısıtma ve soğutma sistemlerinin tercih edildiği alanlarda enerji verimliliğine önem verilen uzun yıllar boyunca esnek ön yalıtımlı plastik boru uygulamaları kullanılmıştır. Ön izolasyonlu boruların verimliliğini artıran ve bu verimliliği sürdürülebilir bir pozisyona getiren boru yapısında kullanılan yüksek performanslı izolasyon malzemeleridir. Yüksek performans sağlayan bu yalıtım malzemeleri ön yalıtımlı plastik borulardaki ısı transferini minumum seviyeye indirmiştir.

Ev inşaatları ile ticari işyeri inşaatlarında, sıcak ya da soğuk akışkanların yapının içinde ve arasında hatta daha uzun mesafelerde taşınmasını gerektiren birçok durumla karşılaşılmaktadır. Jeotermal plastik borular, taşınan içme suyunun donmaması için de en iyi çözümdür. Ayrıca bu sistemle yapıların alt kısımlarında boruların bir levhaya gömülmesi ile sıcak suyu uzak mesafelere taşıyarak eneri tasarrufa da sağlanabilmektedir.

Dünyanın birçok yerinde enerji ile uğraşan şirketler, sıvıların en iyi şartlarda taşınması için çözümler aramaktadır. çözüm bulunmak istenen problemler;  evler için en uygun bağlantı ücretleri, daha fazla kullanıcıya hizmet sunulmasını sağlamak için daha seri uygulamalar, bu avantajların yanında boruların yüksek dayanıklılığa sahip olması ve sitemin bakım ihtiyacının olmamasıdır. Çözüm aranan diğer problemler ise yüksek ve uzun vadeli yatırım maliyetlerini düşürmenin yanında çelik/Poliüretan/Polietilen, Bakır/Poliüretan/Polietilen veya Bakır/Taşyünü/Polietilen gibi bileşenlerden oluşan borulardaki korozyon, döşenmesinin üzerinden yılların geçmesi ve oluşan nem nedeniyle yalıtım malzemesi kaynaklı sıcaklık kaybı, bakım yapmak ve tamir nedeniyle sistemin devre dışı bırakılması zorunluluğudur.

Enerji sağlayan sistemler için bölgesel ısıtma ve soğutma şebekeleri maliyet açısından devamlı sorun olarak görülmüştür. Maliyeti düşürmek için devamlı bilimsel araştırmalar yapılmaktadır. Ön yalıtımlı esnek plastik boru tesisatları sıcaklık dereceleri aşağı olan şebekeler için önemli bir gelişme olmuştur. Gelecekteki şebeke sistemleri için de plastik jeotermal borular önemli bir kilometre taşı olacaktır. Taşınacak akışkanların sıcaklık dereceleri düştükçe plastik boru sistemlerin kullanım alanı da artacaktır. Yakın zamana kadar bölgesel ısıtma ve soğutma sistemlerinde plastik boruların kullanımı küçük boyutlarda kalmıştır. Bu kullanım düşük kalsa da kullanılan alanlar sanayideki uygulamalar için öncü olmuştur. Bu plastik borular bir elektrik kablosu kadar kolay çekilebilen sistemi ortaya çıkarmıştır. Uzun ömürlü PE-X ve PB borular Leoben üniversitesinde incelemeye tabi tutulmuşlardır. Aynı üniversitedeki bilim adamları (Müh. E. Kramer ve Prof. Dr. J. Koppelmann) tarafından yapılan araştırmada ön yalıtımlı boruların ömürlerini ortaya çıkarmak gayesi ile 80, 95 ve 110 °C sıcaklık değerlerinde, oksijen endüksiyon süresi, yırtılma dayanıklılığı, kopma sırasında uzama ve iç basınç testleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan testlerin sonucu PB tipi boruların lehine olmuştur. Bu tip boruların ömrü 36 yıl olarak belirtilmiştir. 

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK JEOTERMAL BORULARIN TEKNİK YAPISI NASILDIR?

Ön izolasyonlu jeotermal boru tertibatı birçok yapılandırma şekillerini içerebilmektedir. Dışında kılıf boru ve iç kısımda bir ya da biden fazla taşıyıcı boru bulundurabilir.

Örnek olarak;

• Besleme ve dönüş için kullanılan hidronik borulara uygun 2 eşit ölçüde boru,

• Genel sistem çapını düşürmek amacıyla büyük bağımsız boru tesisatı,

• Donma riskinin çok olduğu yerlerde içme suyu taşıması yapılıyorsa buna uygun borular,

• Besleme yapmak için tek bir içme suyu boru sistemiyle bir araya getirilmiş hidronik boru çiftleri.

• Konutlar için hem ısıtma hem de içme suyu gerekli olan borular.

Bu örnekler haricinde başka konfigürasyonlar da yapılabilmektedir. Farklı boru yapılarından sisteme ısı izleme kablosu eklenebilmektedir.

ÖN YALITIMLI PLASTİK BORU MALZEMELERİ

Ön izolasyonlu plastik boru sistemlerinde plastik özellikli malzemelerin çoğu taşıyıcı boru olarak kullanılmaktadır. Bu plastik malzemelerden bazıları HDPE,  PEX,  PE-RT,  PEX-AL-PEX ve PP malzemeleridir.

Taşıyıcı borularda bulunan plastik malzemeler farklı sıcaklık ve basınç derecelerine dayanabilecek özelliğe sahiptir. Plastik borulardaki malzemelerin bir kısmı (örn. PEX, PE-RT) 82°C'de (180°F) daimi çalışma sıcaklığına uygunken diğer bir kısmı ise (HDPE) soğuk ya da soğutulmuş su taşımaları için idealdir. 93°C'yi (200°F) aşan sıcaklık değerlerine varan ısılardaki buhar ya da sıcak su nakliyesinde plastik boru malzemeleri kesinlikle kullanılmamalıdır. Taşıma yapılırken kullanılacak borunun basınç derecesi mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Yalıtım malzemesi yapıştırılarak veya yapıştırılmadan uygulama yapılabilir. Yapıştırma yapılan bir uygulamada yalıtım ve taşıyıcı boru arasında, taşıyıcı borunun esneklik modülünün üzerinde bir bağ kurulmuş olur. Yalıtım malzemesinin yapıştırılmadığı sistemde taşıyıcı borular yalıyım malzemesine bağlı değildir. Taşıyıcı borunun yalıtımdan bağımsız hareket edebilir. Yalıtımın yapıştırılmış olduğu durumlarda uzunlama bir şekilde termal genleşme ve büzülme azalır. Yalıtımın yapıştırılmamış olduğu ürünlerde esneklik daha fazla olabilir. Genel ölçümlerde her iki durumda da en yüksek termal iletkenlik düzeyi 0,30 BTU·in./h·ft2·°F (0,04 W/(m·K)'dir.

Ön yalıtımlı plastik borularda dış koruyucu kılıf, UV ışınlarına karşı koruma özelliği bulunan, %2-3 karbon siyahı, su geçirmez bir polietilen malzemeden üretilir. Dış kılıf (Ceket), ön yalıtımlı plastik boru sistemlerini mekanik zararlardan ve nemden korur. Boruda kullanılan yalıtım malzemesini de hem zemine hem de diğer dış temasa karşı muhafaza eder. Ayrıca dış kılıf boruların kurulumu esnasında ve sonrasında ortaya çıkabilecek diğer hasarlara karşıda koruyucu özelliğe sahiptir.

ÖN YALITIMLI JEOTERMAL PLASTİK BORULARIN UYGULAMA ALANLARI NELERDİR?

Esnek ön izolasyonlu jeotermal plastik boruların genel uygulama alanları şunları içerir:

• Yapıları, ortak bir şekilde ısıtmak veya soğutmak amacıyla gerekli olan sıvıları merkezi ısıtma/soğutma kaynaklarından taşımak için.
• Uzak bölgelerde dış kazanları bulunan ısıtma tertibatları. (odun yakıtlı veya palet gibi)
• Isıtılmış glikoller ile dış mekânlardaki kar ve buz eritme sistemleri için.
• Büyük yapılı binaların içinden ya da alt kısımlarından sıcak veya soğuk sıvı taşınması için.
• çim iklimlendirme tesisatlarında.
• Birçok farklı amaçla sanayi uygulamaları için.
• Jeotermal tesisler.
• Uzakta olan ısı pompalarından taşıma için.
• Belediye su dağıtım sistemleri için.
• Geçici su besleme tesisleri ile donmaya karşı önlem almak için.

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK BORULARIN AVANTAJLARI

Binaların içinde ve aralarında uygulanan boru döşeme sistemlerinin en geleneksel olanı düz ve ayrı uzunlukta üretilen, kaynaklanmış ya da lehimlenmiş tiplerde, yalıtımla kaplanmış ve dışta koruyucu bir kılıf bulunan bakır veya çelik boru sistemidir. Toprağa gömülerek döşenen bu sistemde su geçmesini engelleyen dış kaplama uygulanmak zorunda kalınmaktadır. Bu uygulama maliyeti yüksek bir yöntemdir. Ayrıca işlem uzun süre almaktadır.

Yine bu boru sistemlerinde borunun yönünün değişmesi gerekli ise boruyu istenilen yöne döndürebilmek için engelleri ve köşeleri aşmaya yarayan ek parçalara ihtiyaç duyulur. çelik ya da bakır boruların olduğu bu sistemlerin dayanabileceği sıcaklık aralığı geniş olduğu için uzun bir şekilde termal genleşmeyi sağlamak amacıyla genleşme kollarına ve halkalara ihtiyaç duyulur. Bu boru sistemlerinin üretilmesi aşamasında belirtilen düzenekler ayrılmaz parçaları olmuştur.

Ön yalıtımlı plastik boru sistemlerinde bileşenlerin tamamı önceden imal edilmiş tek bir sisteme entegre edilir. Bu sistem boru tesisatının tutarlı olarak performans göstermesini temin eder. Bu uygulama zaman ve maliyetin azalmasına sebep olur. Diğer boru sistemlerinde ayrı bileşenler önceden entegre edilmeden sahada uygulaması yapıldığından hem zaman hem de maliyet açısından tasarruflu değildir.

Ön yalıtımlı plastik borular 100 metre ve üzeri olacak şekilde tek parça halinde bulunabilir. Bu özelliği sistemin uygulanma süresini düşürmektedir. Başlangıçta malzeme gideri tesisatta kullanılan boruların ölçülerine göre farklılaşabilmektedir. İhtiyaç duyulan hattın ölçülerine en uygun malzemeler seçilerek maliyet azaltılabilmektedir. Ön izolasyonlu plastik borular, diğer esnek olmayan boru sistemlere bakıldığından göre 5 kat daha hızlı uygulanabilmektedir.

Ön yalıtımlı plastik boruların kanal maliyeti de azdır. çünkü ön izolasyonlu plastik borular tek bir koruma kılıfı içerisinde gidiş ve geliş olarak tasarlanabilir. Plastik boru sistemlerinde branşlarda bağlantı ihtiyacı yokken diğer boru tesislerinde genelde bağlantı gerekli olabilir.

Yüksek çaplı plastik borularda maliyet artsa da toplamda maliyet gayet düşüktür. Eğer hatta çift borulu sistem kullanılıyorsa maliyet farkı daha çok olacaktır.

Ön yalıtımlı plastik boru düzenekleri genel olarak devam eden çok uzun boyutlarda imal edilebilmektedir. Bu borularda ek ve bağlantı kullanılmaz. Plastik boruların esnek olma özelliği onları döşeme esnasında engellerin etrafından kolayca bükülerek geçirilebilir. Yine gömülü olduğu yerlerde dalgalanmalara uygun hale gelebildiklerinden zaman tasarrufu sağlarlar.

Plastik boruların gömülme aşaması doğru ve düzgün bir şekilde yapılırsa toprakla oluşan sürtünme sayesinde gömülen boruların uzunlamasına olacak şekilde termal genleşme ve büzülme güçleri de dengelenir. Diğer boru sistemlerinde ihtiyaç duyulan genleşme döngülerine ya da kollarına ön yalıtımlı plastik boru sistemlerinde ihtiyaç duyulmaz.

Taşıyıcı boru bölümü plastik olan sistemlerde taşınan sıvı en az basınç kaybı ile nakledilir. Plastik boru tesislerinde korozyon ve mineral birikimi olmaz. Uzun ömürlü ve güvenilir bir sistemdir.

Ön izolasyonlu plastik boru düzeneklerinde birleştirme yapılırken alevsiz işlem yapıldığından yangın riski bulunmaz. Plastik boru sistemleri aynı zamanda hafif olduğundan iş sahaları içinde güvenli bir uygulamadır.

ÖN YALITIMLI JEOTERMAL PLASTİK BORU HATLARINDA TASARIMIN ÖNEMİ

Ön yalıtımlı esnek plastik borular, çelik borulara göre tasarım ve proje düzenlemesi yönünden de birçok avantajlar taşımaktadır. Plastik polibütilen borular(PB) çok uzun ölçülerde tek parça şeklinde üretilebilir. Bu sayede direk olarak serilerek döşenebilir. Genleşmesini kendi kendine dengeleyebileceğinden kompansatör ve genleşme kavisine gerek duyulmaz. Bu özelliği ile kullanılan boru ölçülerinde %7-%10 arasında kazanım sağlanabilir.

Ön yalıtımlı polibütilen boru sistemlerin diğer bir avantajı kullanım ömrü boyunca sürtünme kaybının ve kireçlenmenin meydana gelmemesidir. Polibütilen (plastik) boru sistemleri yüksek akışkan da çalışabilmektedir.  Bu nedenle, daha az boru çapı ölçüsü ile aynı yük gereksinimi için kullanılabilmektedir.

Isıtma soğutma hatlarının plastik boru sistemi projelerinde yapılan optimizasyon ve yenilikçi dizaynlarla işletme giderleri ve yatırım maliyetleri en alt sevilere indirilmeye çalışılmaktadır. Yapılan yeni jeotermal boru sistemi tasarımları ile uygulama hızı artırabilmekte ayrıca termal enerji kayıpları en az düzeylere indirilebilmektedir. Optimizasyon yapılırken ısıtma ve soğutma hatlarının tüm enerji tüketim miktarları ve termal enerji kayıpları incelenmektedir. Bu incelemede binaların yapısı ve mevsim farklılıkları da önemlidir. Termal şebekelerin kullanımı, hattın bulunduğu coğrafi şartlar ve iklim koşullarına göre değişmektedir. İklime göre değişecek soğutma-ısıtma şebekesi yük faktörlerindeki değişiklik toplam maliyeti ve optimizasyonu etkilemektedir. İklim şartlar sebebiyle enerji talebinin değişmediği hallerde boru hattının verimliliği daha yüksek olacaktır. Yaz ve kış mevsimleri arasında aşırı bir ısı farkı varsa bu tip yerlerde daha küçük ölçülere sahip hatlar kullanılarak maliyet düşürülebilir.

Uygulaması yapılacak bir şebeke tasarımı sadece ürüne göre değil işlevselliği de düşünülerek tüm kullanıcıların yararına hizmet edecek şekilde yapılmalıdır.

PLASTİK BORU HATLARININ METALİK SİSTEMLERE GÖRE AVANTAJLARI NELERDİR?

Plastik boru sistemleri ile metal boru (çelik, bakır vb.) sistemleri karşılaştırıldığında jeotermal plastik boruların çok sayıda avantajının olduğu görülebilecektir. Bu avantajlar kısaca şunlardır:

• Korozyona karşı diğer borulara göre daha dayanıklıdırlar. çelik ve bakır borulara kıyasla plastik boruların korozyon direnci yüksektir. Plastik boruların yapısındaki polipropilen malzeme bunu sağlamaktadır. Polipropilen malzeme taşınan kimyasalların zararlarına karşıda direnç göstermeye yardımcı olur.
• PP, PE ve PVC plastik boruların servis ömürleri çok uzundur. özel kaplama yapılmayan metal boruların kullanım ömrü kısadır. Kaplaması mevcut metal boruların ömrü biraz daha uzayabilmektedir.
• Plastik borular metal borulara göre daha hafiftir. Bu özelliği nedeniyle nakliyesi ve montajı kolaydır. Bu nedenle de maliyeti düşüktür. Plastik boruların döşenmesi sırasında kaldırma araçları kullanılmaz. Metal borular ağır olduğu için kaldırma aparatına ihtiyaç duyulur.
• Metal boruların esnekliği yokken, plastik borular esnektir ve bükülebilirler. Plastik borular toprak altına döşendiklerinde noktasal yükleri ve gerilmeleri deformasyon vasıtasıyla zemine aktarır. Borunun üzerine ek bir yük binmez.
• Plastik borular kimyasal özellikli maddelere karşı yüksek direnç gösterirler. Bu tip borular sanayi tesisi inşaatlarında da rahatça kullanılabilmektedir. Metal borular ise kimyasalların zararlarından korunmak için özel kaplamalara ihtiyaç duyar bu da maliyetin artmasına sebep olur. özel kaplama yapılmayan metal borular kimyasallara karşı savunmasız kalabilir.
• Plastik boruların aşınma dirençleri yüksektir. Bu özellik plastik boruları daha uzun ömürlü hale getirmektedir. Taşımanın yapıldığı borunun iç kısımları ve taşınan madde arasındaki sürtünme mekanik aşınmayı ortaya çıkarır. Metal borularda bu aşınma daha çok olur.
• Plastik borular örneğin termoplastikler tamamen geri dönüştürülebilir ürünlerdir. Sürdürebilir özelliğe sahiptir. Geri dönüşebilmesi nedeniyle hammadde ve enerji kaynaklarına katkı sağlar. Enerjiye dönüşebilmesi için yüksek enerji girdisine gerek duyulmayacağından tasarrufludur.
• Metal boruların üretimi ve işlenmesi için çok fazla enerji gerekmektedir. Bu olumsuz yönü sebebiyle sürdürülebilir değillerdir. Metal borularda geri dönüştürülebilmektedir.
• Plastik boruların montajı sırasından kaynak işleri yapılırken açık alevli bir işlem yapılmaz. Yangın riski bulunmaz. Plastik boru sistemlerinde de bağlantı teknolojilerinden en iyi şekilde yararlanılmaktadır. Bu borulara uygun aletler yardımıyla ısıtma yapılarak boru ve ek parça kolayca birleştirilir. Birleştirme yapılırken erime plastik borunun kaynak yapılacak her noktasında aynı şekilde olur. Bu sayede kalıcı ve güvenli bir bağlantı oluşur. Metal borularda ise açık alev işlem sırasında olabilir. Bu da yangın riskini ortaya çıkarır.
• Ön yalıtımlı plastik boruların hammadde giderleri daha düşüktür. üretim maliyeti metal borularda fazla iken plastik boru sistemlerinde hammadde ucuz olduğu için üretim maliyeti de ucuzdur. Kaynak maliyetleri de metal borulara nazaran daha uygundur.

PLASTİK ISITMA BORULARININ YALITILMASI GEREKLİ MİDİR?

Eğer plastik borular sıcak ve soğuk su taşımacılığında veya merkezi-yerel ısıtma ve soğutmalarda kullanılacaksa ısı transferini engellemek için yalıtım yapılması gerekir. Yine donma riskine karşıda yalıtım zorunlu olabilir. Plastik boruların yalıtım standardı da metal borularla aynı olmalıdır.

PLASTİK SICAK SU BORULARININ YALITILMASI MÜMKÜN MÜDÜR?

Plastik boruların termal iletkenliği metal borulara göre daha düşüktür. Bu nedenle sanki yalıtım yapılmasa da olur gibi düşünülebilir. Fakat bu düşünce yanlıştır. Eğer plastik borular iyi bir şekilde döşenir, kurulumu ve montajı dikkatli bir şekilde yapılırsa ve yalıtımlı olanlar da seçilirse ısı kaybı oranları %25’lere kadar düşebilir. 

PLASTİK BORULARDA DONMA OLUR MU?

Bakır ve çelik dâhil hemen hemen tüm borularda donma görülebilir. Donma olursa kırılma durumu da gerçekleşebilir. Kırılmaya en dayanıksız olan borular bakır borulardır. Fakat plastik boruların avantajı donma durumunda bile patlama riskinin az olmasıdır.

PVC BORULAR ISITMADA KULLANILABİLİR Mİ?

PVC boruların malzemesinin yalıtım konusunda çok iyi olmasından dolayı metallere göre ısıtma ve soğutma için daha çok tercih edilmektedir. Metal borular ısıyı plastik borular kadar iyi tutmazlar.

PLASTİK BORU, HANGİ SICAKLIĞA KADAR DAYANIR?

Plastik (PVC) basınçlı boru için tavsiye edilen en yüksek sıcaklık değeri 140°F'dir. Plastik borular yüksek sıcaklıkta esnekleşirken azalan sıcaklıklarda daha serttirler.

ÖN YALITIMLI PLASTİK BORU SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?

Doğru boruyu seçerken aşağıda sayılan etkenlere dikkat etmemiz gerekir. Bu etkenler kısaca şunlardır:

• Yapılması planlanan boru tesisatının ne kadar basınca dayanması gerektiği,
• Plastik boru ile taşınacak olan akışkanın en yüksek sıcaklığının ne kadar olduğu,
• Kurulum ve montaj aşamasında bağlantı yapılıp yapılmayacağı,
• Plastik borular ile hangi çeşit kimyasal nakledileceği,
• Boru sisteminin maruz kalacağı kalıcı yüklerin neler olduğu,
• Kurulacak boru sisteminde ısıl genleşme ve büzülmenin önemli olup olmayacağı.

JEOTERMAL PLASTİK BORULARIN MONTAJINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR?

Her plastik borunun özellikleri birbirine göre değişmektedir. Buna göre de montaj sırasın alınması gerekli önlemlerde farklı farklı olmaktadır. Genel olarak polipropilen boru sistemlerinin montaj aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibidir.

Öncelikle jeotermal borularda hasar olup olmadığına bakılmalıdır.

İşlem başlayıncaya kadar plastik borular zarar görmemesi için saklama kılıflarından çıkarılmamalıdır. Bu uygulama ile plastik boru çizik ve kirlenmeye karşı korunmuş olur.

PP boruların montajında hava şartlarına dikkat edilmelidir. Sıcaklık değerlerinin çok düşük olduğu koşullarda plastik boruların zarar görme riski vardır.

Eğer borular istiflenecekse kırılma ve bükülmelere karşı düz bir yer seçilmeli ve üzerine ağır yükler bırakılmamalıdır.

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK BORULARIN SAĞLIĞA ZARARI VAR MIDIR?

Yüksek kalitede üretilen ön izolasyonlu plastik boruların sağlık açısından risk oluşturması pek mümkün değildir. Plastik boruların üretilmesinde oluşturulan standartlar sayesinde sağlık açısından güvenli ürünler elde edilebilmektedir. Ön ısı yalıtımlı plastik boruların kullanım amacına uygun olarak tercih edilmesi önemlidir. Örneğin endüstriyel alanda kullanılacak boruların maruz kalacağı kimyasal etkiye dirençli materyallerden üretilmesi gerekebilir. Şehir şebekesi veya konutlarda kullanılacak olan ön ısı izolasyonlu borular ise buna uygun materyallerden üretilmektedir.

Ön izolasyonlu plastik borularla taşınan akışkanların yüksek sıcaklıklara ulaşması durumunda plastik materyalden bazı maddelerin salınması söz konusu olabilir. Ancak günümüzde gıda ve içme suyu taşınmasında kullanılan plastik borular insan sağlığı açısından risk oluşturmayacak şekilde üretilmektedir.

Günümüzde ön ısı yalıtımlı plastik boru üretiminde PVC materyali kullanılmaktadır. PVC’nin klorlanma işlemine tabi tutulması ile CPVC materyali elde edilir. CPVC daha esnek bir yapıya sahiptir ve daha yüksek ısılarda kullanım imkanı sunar. Bilindiği üzere klor maddesi, belli oranlarda şehir şebeke sularında ve içme sularında da dezenfektan amaçlı kullanılmaktadır. CPVC ve PVC ham maddelerinde kullanılan bileşenler ve klor miktarı Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen standartlardadır ve insan sağlığı açısından risk oluşturmaz. PVC boruların üretiminde bileşen olarak, insan sağlığı ve çevre için risk oluşturan kalay, baryum, çinko gibi ağır metaller kullanılmamaktadır.

Netice itibarı ile ön izolasyonlu plastik borular sağlık açısından gayet güvenli ürünlerdir. Ön ısı yalıtımlı plastik borular, kullanılacak sektöre ve taşıması yapılacak akışkanların özelliklerine göre belirlenmelidir.

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK BORULAR KANSER YAPAR MI?

Ön ısı yalıtımlı plastik boruların kansere yol açtığına dair bilimsel bir çalışma bulunmamaktadır. PVC ham maddesinin işlenme sürecinde geçtiği aşamalar sonrasında Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen kıstaslar doğrultusunda ürünler elde edilmektedir. Ön izolasyonlu plastik borularda kullanılan PVC ve türevi borular, üretim aşamasında tabi tutuldukları kimyasal maddelerden arındırılana kadar gerekli işlemlere devam edilir. Bu sayede elde edilen ürün belirlenen koşullarda kullanıldığı sürece sağlık açısından bir risk oluşturmaz. Ön izolasyonlu borularda bu sebeple kansere yol açacak herhangi bir risk bulunmamaktadır. Bununla birlikte ön ısı yalıtımlı plastik borularla bu boruların özelliklerine uygun akışkanlar taşınmalıdır.

Unutulmamalıdır ki dünyada çok yaygın olarak tercih edilen PVC ve türevi materyaller, tıp alanında da birçok ürünün imalatında ham madde olarak güvenle kullanılmaktadır.

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK BORULAR ÇEVRE KİRLİLİĞİNE SEBEP OLUR MU?

Dayanıklılığı ve uzun ömürlü olması yönüyle çok tercih edilen ön izolasyonlu plastik borular çevre kirliliğine sebep olmaz. Geri dönüşüm açısından metal içerikli borulara göre daha avantajlıdır. Ön izolasyonlu plastik borular tamamen geri dönüştürülebilmektedir. Bu sayede sürdürülebilirlik açısından çok başarılı bir üründür.

Kullanım ömrünü tamamlamış olan ön ısı yalıtımlı boruların doğada çürümeye terk edilmesi çok yanlıştır. Böyle bir durum elbette istenmez. İşletmelerin bilinçlendirilmesi ve doğru atık yönetim politikalarına sahip olmaları sayesinde hem doğa korunmuş olur hem de atıkların ekonomiye kazandırılması mümkün hale gelir.

Ön ısı yalıtımlı boruların kurulum, kullanım ve bakımları doğru bir şekilde yapılması gerekir. Bu şartlar sağlandıktan sonra ömrünü tamamlayan ürünlerin geri dönüşümünde gerekli özen gösterilirse çevre kirliliği oluşturacak hiçbir sebep kalmamış olur.

ÖN İZOLASYONLU PLASTİK BORULAR HANGİ TÜR ÇEVRESEL FAKTÖRLERE KARŞI DAYANIKLIDIR?

Çeşitli akışkanların güvenli bir şekilde taşınması ve ısı yalıtımının muhafaza edilmesinde çok tercih edilen ön izolasyonlu plastik borular, çeşitli çevresel faktörlere karşı yüksek dayanıklılığa sahiptir.

Öncelikle ön izolasyonlu plastik boruların yüksek ve düşük sıcaklık şartlarında kullanılması mümkündür. Düşük ısılarda donmalara karşı dirençlidir. Aynı zaman da hızlı ısı değişimlerine karşı dayanıklıdır. Isıtma ve soğutma sistemlerinde de güvenle kullanılabilir.
Ön izolasyonlu plastik borular kimyasal etkilere karşı dayanıklıdır. Hem taşınan akışkanın dışarıya sızması hem de dışarıdan her hangi bir kimyasal maddenin boru içine sızmasına karşı mukavemetlidir.

PVC borular güneş ışınlarından etkilenmektedir ancak ihtiyaç halinde UV ışınlarına karşı korumalı ön izolasyonlu PVC borular üretilebilmektedir.

Su ve neme karşı çok dayanıklı olan PVC borular her türlü iklim koşullarında kullanılabilir.

Ön izolasyonlu plastik boruları çeşitli darbelere karşı dayanıklıdır, çatlama ve kırılmalara dirençlidir.

Metal içerikli borulara göre çevresel faktörlerden kaynaklı korozyona karşı daha dayanıklıdır.